Carbon monoxide

دیگر نام‌ها

Carbon monooxide

Carbonous oxide

Carbon(II) oxide

Carbonyl

شناساگرها

شماره ثبت سی‌ای‌اس 630-08-0 

پاب‌کم 281 

کم‌اسپایدر 275 

UNII 7U1EE4V452 

شماره? ئی‌سی 211-128-3

شماره? یواِن 1016

KEGG D09706 

MeSH Carbon+monoxide

ChEBI CHEBI:17245 

شماره? آرتی‌ئی‌سی‌اس FG3500000

مرجع بیلشتین

3587264

مرجع جی‌ملین

421

جی‌مول-تصاویر سه بعدی Image 1

SMILES

[C-]#[O+]

InChI

InChI=1S/CO/c1-2 

Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYSA-N 

InChI=1/CO/c1-2

Key: UGFAIRIUMAVXCW-UHFFFAOYAT

خصوصیات

فرمول مولکولی CO

جرم مولی 28.010 g/mol

شکل ظاهری colourless gas

بوی odorless

چگالی 789 kg/m3 liquid

1.250 kg/m3 at 0 °C 1 atm

1.145 kg/m3 at 25 °C 1 atm

دمای ذوب −205?02 درجه سلسیوس (−337?04 درجه فارنهایت; 68?13 کلوین)

دمای جوش 

‎−191.5 °C, 82 K, -313 °F

انحلال‌پذیری in water 27.6 mg/1 L (25 °C)

انحلال‌پذیری soluble in کلروفرم، استیک اسید، اتیل استات، اتانول، هیدروکسید آمونیوم، بنزن

ضریب شکست (nD) 1.0003364

لحظه? دوقطبی 0.122 D

ترموشیمی

آنتروپی مولار

استاندارد So298

198 J·mol−1·K−1

آنتالپی استاندارد

تشکیل ΔfHo298

−110.5 kJ·mol−1

خطرات

MSDS ICSC 0023

شاخص ئی‌یو 006-001-00-2

طبقه‌بندی ئی‌یو Highly flammable (F+)

Very toxic (T+)

کدهای ایمنی R61 R12 R26 R48/23

شماره‌های نگهداری S53 S45

لوزی آتش 

نقطه اشتعال −191 درجه سلسیوس (82.1 کلوین; −311.8 درجه فارنهایت)

دمای خودآتشگیری 609 درجه سلسیوس (882 کلوین; 1128 درجه فارنهایت)

ترکیبات مرتبط

مرتبط با carbon oxides کربن دی‌اکسید

کربن سابوکسید

Oxocarbon

به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (77 °F)، 100 kPa)

  (بررسی) (چیست: /؟)

Infobox references

کربن مونوکسید (به انگلیسی: Carbon monoxide)، (با فرمول شیمیایی CO)، گازی است که بر اثر ناقص سوختن کربن بوجود می‌آید. این گاز بسیار سمی است اما رنگ و بوی خاصی ندارد. به همین دلیل کربن مونوکسید قاتل نامریی نامیده می‌شود. میل ترکیبی کربن مونوکسید با هموگلوبین خون حدود 300 برابر بیشتر از میل ترکیب گاز اکسیژن است. جالب است بدانید که در خون همه? ما حدود 5 درصد کربن مونوکسید وجوددارد اما اگر این مقداربه 20 درصد برسد باعث مرگ ما خواهد شد.

تأثیر کربن مونوکسید بر انسان ویرایش

112/8 پیکومتر فاصله? میان کربن و اکسیژن است.

وقتی کربن مونوکسید وارد سیستم تنفسی شخصی شود بلافاصله با گلبول‌های قرمز شخص وارد واکنش شده و باعث می‌شود تا اکسیژن کمتری به اعضای بدن برسد که اولین عوارض این مسأله در ابتدا سوزش چشمها و پس از سپری شدن زمانی بین 1 الی 2 ساعت بسته به غلظت گاز کربن مونواکسید موجود در مکان فرد احساس خواب آلودگی و احساس خستگی مفرط می‌کند. در این حات اعضای بدن گِزگِز کرده و اگر بدن شخص حساس باشد دچار خونریزی بینی می‌شود. اگر شخص سعی کند سرپا بایستد دچار سرگیجه به همراه حالت تهوع شده و چشمها در این حالت اغلب سیاهی می‌رود. در ادامه ممکن است شخص دچار بیهوشی شود. البته روند حصول تمام این عوامل منوط به شرایط فیزیکی بدن فرد و شرایط محل سکون و البته عواملی از جمله شزایط زندگی فرد مورد نظر از جمله سیگاری بودن محیط کاری و ... که باعث تغییر در عملکرد ریه‌ها و سایر نثاط بدن بستگی دارد اما باز هم نتایج و روند مسمومیت در افراد مختلف با تمام شرایط بالا باز هم متغیر است و حتمی نیست. احتیاط را همیشه به خاطر داشته باشید. بعضاً دیده و شنیده‌هایی حاکی از اقدام عمدی افراد در معرض خطر مسمومیت ثابت کرده که دلایلی از جمله خود کشی با این گاز به ثبت رسیده پس اگر فرزند برادر خواهر یا هر فردی که دلایل یا شرایط نابهنجاری را تجربه کرده‌اند در زمره مسمومیت یا مرگ ناشی از استشمام این گاز قرار دارند. این افراد را تنها رها نکنید و سرکشی و مراقبت را فراموش نکنید.

فرتور شبیه‌سازی شده? سه‌بُعدی.

یکی از نشانه‌های مسمومیت با کربن مونوکسید این است که وقتی شخص محیط خود را تغییر می‌دهد بهبود یافته و در قرار گرفتن مجدد در محیط دچار حالات قبلی می‌گردد. اگر غلظت کربن مونوکسید در خون بیشتر از 30 درصد شود ضربان قلب شخص نیز افزایش می‌یابد. در غلظت‌های بیش از 40 درصد اختلالت حرکتی، سرگیجه، کاهش حافظه و ناتوانی در حرکت اندام‌ها می‌شود.

تمامی وسایل و دستگاه‌هایی که وظیفه سوزاندن چیزی را دارند (مانند یک بخاری گازی یا نفتی، یک آب‌گرم‌کن و یا حتی موتور یک خودرو) تا حدودی مونواکسیدکربن تولید می‌کنند، میزان این تولید به شرایط احتراق (سوختن) بستگی دارد؛ هرچه میزان اکسیژن در هنگام سوختن کمتر باشد بخش بیشتری از کربن‌ها دچار ناقص سوزی می‌شوند و به جای دی‌اکسید کربن (CO2) مونواکسیدکربن تولید می‌کنند.

افرادی که در یک فضای سربسته در معرض استنشاق این گاز قرار می‌گیرند ابتدا احساس کرختی و خواب آلودگی می‌کنند و در صورتی که هرچه سریعتر مکان را ترک نکنند و یا هوای تازه تنفس نکنند دچار بیهوشی و در نهایت خفگی می‌شوند.

برای دوری از خطرات همین گاز است که مدام توصیه می‌شود برای بخاری‌های گازی منازل حتماً از دودکش‌های کلاهک‌دار استفاده شود.

کربن مونوکسید از هوا سبکتر است و در قسمت‌های فوقانی محل‌های سرپوشیده بیشتر تجمع می‌کند. در کربن مونوکسید یک پیوند سه‌گانه کربن را به اکسیژن متصل می‌نماید که طول آن حدود 112/8 پیکومتر است.

کربن دی‌اکسید

دیگر نام‌ها

گاز کربنیک؛ گاز اسید کربنیک؛ انیدرید کربنیک؛ یخ خشک (جامد)

شناساگرها

شماره ثبت سی‌ای‌اس 124-38-9

پاب‌کم 280

شماره? ئی‌سی 204-696-9

شماره? یواِن 1013

Solid (یخ خشک): 1845

Mixtures with اتیلن اکساید: 1952 3300

شماره? آرتی‌ئی‌سی‌اس FF6400000

جی‌مول-تصاویر سه بعدی Image 1

SMILES

C(=O)=O

InChI

InChI=1/CO2/c2-1-3

خصوصیات

فرمول مولکولی CO2

جرم مولی 44.0095(14) g/mol

شکل ظاهری colorless gas

چگالی 1600 g/L solid; 1.98 g/L gas

دمای ذوب −78 °C (195 K) (تحت فشار)

دمای جوش 

‎−57 °C (216 K) (تصعید)

انحلال‌پذیری in water 1.45 g/L

اسیدی (pKa) 6.35 and 10.33

گرانروی 0.07 cP at −78 °C

لحظه? دوقطبی صفر

ساختار

شکل مولکولی خطی

ترکیبات مرتبط

مرتبط با اکسیدها منوکسید کربن؛ کربن سابوکسید; منوکسید دی کربن؛ کربن تری اکسید

به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (77 °F)، 100 kPa)

Infobox references

کربن دی‌اکسید ، دی‌اکسید کربن یا گازکربنیک با (فرمول شیمیایی CO2)، از ترکیب کربُن با اکسیژن به دست می‌آید. گاز کربنیک بر اثر احتراق ذغال و مواد آلی در مجاورت اکسیژن، تخمیر مایعات، تنفس حیوانات و گیاهان و غیره به دست می‌آید.(به طور بسیار ساده تر میتوان گفت زمانی که اکسیژن میسوزد-یا به عبارت دیگر سوختن کامل صورت میگیرد-گاز دی اکسید کربن تولید میشود)

گاز مزبور گازی است بی‌رنگ، بی‌بو، دارای طعمی مایل به حموضت. وزن مخصوص آن 1/52 است. چون این گاز سنگین‌تر از هواست، همیشه در طبقه ?سفلای محیطی که حاصل می‌شود، پخش می‌گردد.

گیاهان از آن در فرایند فتوسنتز برای فرآوری کربوهیدرات‌ها بهره می‌برند و با گرفتن آن، از خود اکسیژن بیرون می‌دهند. CO2 حاضر در اتمسفر در نقش یک سپر حرارتی برای زمین کار می‌کند و با اثر گلخانه‌ای طبیعی خود، از سرما در زمین جلوگیری می‌کند. اگرچه تراکم‌های بالای کربن دی‌اکسید در جو زمین، که با سوختن سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود، به عنوان آلاینده جوی شناخته می‌شود.

گازهای گلخانه‌ای که کربن دی‌اکسید نیز یکی از آنهاست باعث می‌شود که اشعه‌های خورشید با طول موج پایین و از ابرها که آنها نیز جز گازهای گلخانه‌ای هستند بگذرند و بعد از برخورد به سطح زمین بازتاب شده و طول موج آن افزایش می‌یابد و از پرتوهای فرابنفش به فروسرخ تبدیل می‌گردد.

پرتوهای فروسرخ خطرناک نیستند و بعد از برخورد به گازهای گلخانه‌ای باز می‌گردند و نمی‌توانند از آنجا عبور کنند و باعث گرم شدن می‌شوند.

در صورت تنفس این گاز انسان ابتدا احساس تنگی نفس کرده و پس ز مدت بسیار طولانی ممکن است خفه شود. دی اکسید کربن برخلاف اکسیژن که باعث شعله ور تر شدن آتش میشود،باعث خفگی آتش میشود، به همین خاطر است که در کپسول های آتش نشانی گاز دی اکسید کربن وجود دارد.

کشف ویرایش

گاز دی‌اکسید کربن نخستین بار توسط جوزف بلک دانشمند اسکاتلندی در دهه 1750 میلادی در دانشگاه گلاسگو کشف شد.

آب مایه حیات است و در سطح زمین به وفور یافت می‌شود.

آب در سه حالت جامد (یخ)، مایع و بخار وجود دارد.

ابرها شامل قطرات آب معلق در هوا و بخار آب اشباع شده هستند.

مشخصات و اطلاعات

نام مرسوم آب

نامIUPAC oxidane

نام‌های قابل توجه aqua, دی‌هیدروژن منوکسید,

هیدروژنهیپروکسید، (بیشتر)

فرمول ملوکولی H2O

شماره CAS 7732-18-5

InChI InChI=1/H2O/h1H2

جرم مولی 18?0153 g/mol

چگالی و فاز 0?998 g/cm³ (مایع در 20 °C, 1 atm)

0?917 g/cm³ (جامد در 0 °C, 1 atm)

دمای انجماد 

0 °C (273?15 K) (32 °F)

دمای جوش 

99?974 °C (373?124 K) (211?95 °F)

ظرفیت گرمایی ویژه 

4?184 J/(g·K) (20°C در)

اطلاعات بیشتر

آب یکی از مواد مایع و فراوان‌ترین ماده? مرکب بر روی سطح کره زمین و بستر اولیه حیات به شکلی که امروزه می‌شناسیم، است. بیش از 75? وزن یک انسان از آب تشکیل شده‌است و نیز بیش از 70? سطح کره زمین را آب پوشانده است (نزدیک به 360 میلیون از 510 میلیون کیلومتر مربع) با وجود این حجم عظیم آب تنها 2 درصد از آب‌های کره زمین شیرین و قابل شرب است و باقی آن به علت محلول بودن انواع نمک‌ها خصوصاً نمک طعام غیر قابل استفاده است. از همین دو درصد آب شیرین بیش از 90 درصد به صورت منجمد در دو قطب زمین و دور از دسترس بشر واقع شده‌است.

بیشترین چگالی آب خالص در دمای 3?98 درجه سلسیوس (39?16 درجه فارنهایت) حاصل می‌شود که برابر 1 گرم بر سانتی‌متر مکعب[1] یا 1000 کیلوگرم بر متر مکعب است.[2]

نام‌گذاری آب[نیازمند منبع] ویرایش

آب در زبان های مختلف به نام‌های گوناگون یاد می‌شود. برای مثال در زبان کردی گویش سورانی به آن آو(Aw)می‌گویند که شباهت بسیاری با واژه آب در فارسی و آکوا در لاتین دارد. ؛ همچنین واژه آب در علوم مختلف کاربردهای متفاوتی دارد که بر اساس آن به گروه‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شود:

فیزیک ویرایش

در فیزیک بر اساس حالت ماده آب معمولاً به این نام‌ها خوانده می‌شود:

جامد؛ یخ

مایع؛ آب

گاز؛ بخار آب

پلاسما: بخار آب گرم تر

هواشناسی ویرایش

در علم هواشناسی حالت‌های مختلف آب بر اساس نوع بارش یا معلق بودن آن در جو طبقه‌بندی می‌شود:

باران

تگرگ

برف

رگبار

مه

ابر

شبنم

بخار

محیط زیست ویرایش

در علم محیط زیست:

آب آشامیدنی

فاضلاب یا پساب

رواناب

آب جاری

مردآب

گندآب

تالاب

دالاناب

منابع آبی ویرایش

بر اساس منبعی که آب در آن قرار دارد و یا از آن به دست می‌آید:

منابع آب

آب زیرزمینی

آب معدنی

آب سطحی

آب دریا

آب چشمه

آب قنات

آب چاه

مصارف مختلف ویرایش

بر اساس نوع مصرف:

آب آشامیدنی (یا آب شیر یا آب شرب)

آب معدنی

آب خالص

آب یونیزه قلیایی

کیفیت فیزیکی ویرایش

بر اساس کیفیت فیزیکی:

آب تلخ

آب شیرین

مشخصات شیمیایی ویرایش

بر اساس مشخصات شیمیایی:

آب سبک

آب سنگین

آب سخت

آب مقطر

مسائل مذهبی ویرایش

بر اساس مسائل مذهبی:

آب جاری - اسلام

آب کر - اسلام

آب قلیل - اسلام

آب مضاف - اسلام

آب مطلق - اسلام

آب مقدس - مسیحیت

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی 

منابع آب در کره زمین ویرایش

نوشتار اصلی: موجودیت آب در کره زمین

اگر کسی از فضا به زمین نگاه کند، آن را یک سیاره آبی رنگ و پر از آب خواهد دید. حجم کل آب‌های موجود در کره زمین، رقمی در حدود 1?360 میلیون کیلومتر مکعب تخمین زده شده‌است. این حجم با توجه به چرخه? آب به طور دائم در بین منابع مختلف در حال جابه‌جایی‌است.[6]

مهمترین منابع آب در کره زمین عبارتند از:[7]

آب‌های زیرزمینی (چاه، چشمه و قنات)

آب‌های جوی (باران و برف)

آب‌های سطحی (رودخانه، دریاچه، دریا و اقیانوس)

همچنین بخشی از آب موجود در کره زمین به‌صورت بخار در آتمسفر و بخش دیگری نیز به‌صورت جامد در یخچال‌های طبیعی وجود دارد.

حجم تقریبی میزان آب ذخیره شده در این منابع به این شرح است[6]:

اقیانوس‌ها: حدود 1?320 میلیون کیلومتر مکعب (97?2?)

یخچال‌های طبیعی: حدود 25 میلیون کیلومتر مکعب (1?7?)

سفره‌های زیرزمینی: 13 میلیون کیلومتر مکعب (0?9?)

آب‌های شیرین موجود در در دریاها، دریاچه‌ها و رودها: 250 هزار کیلومتر مکعب (0?02?)

بخار آب در هواکره حدود 13 هزار کیلومتر مکعب (0?001?)

فتوسنتز (به انگلیسی: photosynthesis) یا سنتز نوری یا فروغ‌آمایی[1] فرآیندی زیست‌شیمی است که در آن، انرژی نورانی خورشید توسط گیاهان و برخی از باکتریها به انرژی شیمیایی ذخیره‌شده در مواد غذایی آن‌ها تبدیل می‌شود. کمابیش همه? ارگانیسم‌های روی زمین به آن وابسته‌اند. در عمل فتوسنتز، اندام‌هایی مانند برگ که دارای سبزینه هستند، کربن دی‌اکسید، آب و نور را جذب‌کرده و به کلروپلاست می‌رسانند. طی واکنش‌هایی که درون کلروپلاست انجام می‌گیرد، این مواد به اکسیژن و کربوهیدراتها تبدیل می‌شوند. تمامی اکسیژن کنونی موجود بر روی زمین، فرآورده? فتوسنتز است. برخی از کربوهیدرات‌های مهم تولیدشده مانند گلوکز، می‌توانند به سایر مواد آلی، لیپیدها،نشاسته، سلولز و پروتئین تبدیل‌شوند که برای تبدیل‌شدن به پروتئین، نیاز به نیتروژن دارند. ژان باپتیست ون هلمونت، یکی از نخستین آزمایش‌های مربوط به فتوسنتز را انجام‌داد.

تمامی بخش‌های سبزرنگ گیاه، قادر به انجام عمل فتوسنتز هستند. ماده? سبز موجود در گیاهان که سبزینه یا کلروفیل نام‌دارد، آغازکننده? واکنش‌های فتوسنتز است. فتوسنتز در اندام‌هایی که فاقد سبزینه هستند، انجام نمی‌گیرد. کلروپلاستها که در سلول‌های سبزینه‌دار گیاهان وجود دارند، محل استقرار مولکولهای سبزینه می‌باشند. سلول‌های برگ، بیشترین مقدار کلروپلاست را دارند و به‌همین دلیل، اندام اصلی فتوسنتز در گیاهان به‌شمار می‌آیند.

قدمت نخستین فتوسنتز به حدود 3?5 میلیارد سال پیش باز می‌گردد که در آن واکنش، از هیدروژن و سولفید هیدروژن الکترونی به‌جای آب استفاده شده‌است. حدود یک میلیارد سال پیش، آغازیان با سیانوباکتری‌ها هم‌زیستی کردند که حاصل آن، به‌وجودآمدن کلروپلاست در گیاهان امروزی است.

نیاکان آب‌هایی که به‌عنوان منبع الکترونها در فرآیند فتوسنتز استفاده می‌شوند، سیانوباکتری‌های منقرض‌شده هستند. داده‌های زمین‌شناسی نشان می‌دهد که تاریخ این رویداد به دوره? نخست زمین‌شناسی، میان 2?45 تا 2?32 میلیارد سال پیش و حتی بسیار بیشتر از آن باز می‌گردد.

پژوهشگران دانشگاه تل‌آویو در سال 2010 کشف‌کردند که زنبور سرخ آسیایی، با استفاده از رنگدانهای به‌نام زانتوپترین، نور خورشید را به برق تبدیل می‌کند. این شواهد علمی نشان‌داد که حیوانات نیز در فتوسنتز درگیراند.

آزمایش ون‌هلمونت ویرایش

یونانیان باستان معتقد بودند که خاک، تمام نیازهای گیاه را برطرف می‌کند. حدود 300 سال پیش، دانشمندی بلژیکی به‌نام ژان باپتیست ون هلمونت، این عقیده? یونانیان باستان را آزمایش‌کرد.[23] او یکی از نخستین آزمایش‌های مربوط به فتوسنتز را انجام‌داد.[2] او قلمه? بیدی را در مقداری خاک کاشت و خاک را به‌مدت پنج سال با آب باران آبیاری کرد. و متوجه شد که وزن خاک در این مدت تغییری نکرد اما بر وزن گیاه افزوده شد.[2] ون هلمونت از این آزمایش دونتیجه? درست و نادرست گرفت: نتیجه درست این بود که گیاه بیشتر مواد موردنیاز خود را از خاک به‌دست نمی‌آورد. نتیجه? نادرست نیز این بود که گیاه بیشتر مواد مورنیاز خود را از آب به‌دست می‌آورد. البته او در نتیجه‌گیری نهایی دچار اشتباه‌شد؛ چون وزن کربن دی‌اکسیدهای مصرفی در طی پنج سال را درنظر نگرفته‌بو

اشاره

در فرهنگ مسلمانان، بعضی روزها به دلیل برکت و خیری که در آنهاست، عید نامیده شده است. یکی ازاین روزهای والامقام، روز عید غدیر خم، یعنی هیجدهم ذیحجه است که از سوی رسول گرامی اسلام، برترین عید امت لقب گرفته است. حضرت فاطمه علیهاالسلام نیز در حدیثی، غدیر خم را اتمام حجت خداوند با مسلمانان می داند تا در برگزیدن جانشین رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به انحراف نیفتند.

معنای غدیر

غدیردرلغت به معنای آبگیر است؛ گودالی در بیابان که آب باران در آن گرد آید. در میان راه دو شهر بزرگ دنیای اسلام، مکه و مدینه، محلی است به نام «جُحفه» که در زمان رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله ، کاروانیان حج گذار در آنجا از هم جدا می شدند و به طرف دیار خود می رفتند. در این محل، غدیر خم جای دارد. علت نام گذاری این غدیر به خم، آن است که آبگیر آنجا به شکل خُمِ رنگرزان بوده و برخی قبایل صحرایی، گاه جامه های رنگ کرده خود را در این آبگیر می شسته اند.

خلاصه واقعه غدیر خم

در سال دهم هجرت، رسول خدا صلی الله علیه و آله به حج رفت و احکام آن را به مردم آموزش داد. به هنگام بازگشت از مکه، در استراحتگاه جُحفه و در غدیر خم، به امر خدا مردمان را گرد آورد و در آن مجمع سترگ، امام علی علیه السلام را به جانشینی خود به آنان شناساند و فرمود: «هر کس من مولای اویم، علی مولای اوست». البته جانشینی علی علیه السلام سال ها پیش در مکه و در جمع خاندان هاشم انجام گرفته بود، ولی در غدیر، به اطلاع عموم رسید.

غدیر؛ تداوم خط نبوت

واقعه غدیر خم که در آخرین سال زندگی رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله رخ داد و در آن علی علیه السلام به جانشینی آن حضرت صلی الله علیه و آله برگزیده شد، حادثه ای تاریخی نیست که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر تنها نام یک سرزمین نیست؛ یک تفکر است. غدیر، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوت خبر می دهد. غدیر، نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایه داران امامت است. آری، غدیر خم یک سرزمین نیست؛ چشمه ای است که تا پایان هستی می جوشد؛ کوثری است که فنا برنمی دارد؛ و افقی است بی کرانه و خورشیدی است عالم تاب.

غدیر و سرنوشت اسلام

بدون شک واقعه غدیر خم، نقش سرنوشت سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشته است. در این واقعه، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله مهم ترین مأموریت دوران پیامبریِ خود را به انجام رساند؛ مأموریتی که انجام آن، به منزله رساندن پیام رسالت حضرت بود، و کوتاهی در مورد آن، به از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان می انجامید؛ چنان که خداوندمتعالی درآیه 67 سوره مائده می فرماید: «هان ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است، تبلیغ کن و اگر چنان نکنی، پیام و رسالت او را انجام نداده ای وخداوند تو را از مردم حفظ می فرماید».

حدیث غدیر خم یقینی است.

واقعه غدیر خم، یکی از مسلّم ترین مسائل تاریخ اسلام است و صدها دانشمند از آن یاد کرده اند؛ مانند ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی. فیلسوف معروف، فارابی نیز بر همین اساس، به تحلیل فلسفه «امامت» پرداخته است. ابن سینا نیز به موضوع نص (حدیث صریح غدیر)، در کتاب شفا اهمیت داده است، و آن را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته است. گذشته از علمای بزرگ شیعه که همه موثّق اند و حجت،ده ها و ده ها دانشمند و محدث و مورّخ و مفسر از اهل سنت نیز حدیث غدیر و واقعه آن را نقل کرده اند؛ مانند طبری و ابن اثیر و احمد حنبل.

اگر می شد...

اگر پس از درگذشت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به سفارش های روز غدیر و موارد مکرر دیگری که پیامبر صلی الله علیه و آله ، علی علیه السلام را پیشوا معرفی فرموده بود عمل کرده بودند، اسلام جهان گیر می شد و دین خدا بشریت را به راه می آورد و عدالت و دادگری، آفاق تا آفاق گیتی را می گرفت. از اینجاست که همه هوشمندان تاریخ بشر که به گونه ای ازاین واقعه آگاهی یافته اند، از انحرافی که پس از رحلت پیامبر پیش آمد، اظهار تأسف کرده اند؛ از این جمله است ولتر، فیلسوف مشهور فرانسوی. وی تأسف خویش را چنین اظهار کرده است: «آخرین اراده محمد انجام نشد؛ او علی را به جای خود منصوب کرده بود...».

عید غدیر در احادیث

عید خلافت و ولایت

زیاد بن محمد گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و روز جمعه دارند؟ فرمود: «آری، روزی که رسول خدا صلی الله علیه و آله ، امیرمؤمنان علی علیه السلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد».

برترین عید امت

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علی بن ابی طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد».

عید آسمانی

حضرت امام رضا علیه السلام به نقل از جدّش امام صادق علیه السلام فرمود: «روز غدیر خم، درآسمان مشهورتر از زمین است».

عید پر برکت

امام صادق علیه السلام فرمود: «به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی روز غدیر را می شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه می کردند. بخشش های خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست».

روز سپاس و شادی

امام صادق علیه السلام فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست، و روز سرور و شادی است؛ به دلیل ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذاشت. من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید».

روز نیکوکاری و بخشش

از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: «یک درهم دادن به برادران با ایمان و معرفت در روز عید غدیر، برابر هزار درهم (در روزهای دیگر) است؛ بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».

روز ناله نومیدی شیطان

امام صادق علیه السلام از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیه السلام نقل کرد که فرمود: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».

عید غدیر در کلام حضرت امام خمینی رحمه الله

عید همگان

حضرت امام خمینی رحمه الله ، عید غدیر خم را که کاشتن بذر ولایت در جان همه مسلمانان است، مختص گروه خاصی نمی دانست و در این باره می فرمود: «امروز که روز عید غدیر است، از بزرگ ترین اعیاد مذهبی است. این عید، عیدی است که مال مستضعفان است، عید محرومان است، عید مظلومان جهان است، عیدی است که خدای تبارک و تعالی به وسیله رسول اکرم صلی الله علیه و آله برای اجرای مقاصد الهی و ادامه تبلیغات و ادامه راه انبیا، حضرت امیر علیه السلام را منصوب فرمودند».

ارزش مولا علی علیه السلام

حضرت امام خمینی رحمه الله معتقد بود که بزرگیِ عید غدیر، از وجود با برکت علی علیه السلام است و می فرمود: «مسئله غدیر، مسئله ای نیست که بنفسه برای حضرت امیر یک مسئله ای پیش بیاورد؛ حضرت امیر مسئله غدیر را ایجاد کرده است. آن وجود شریف که منبع همه جهات بوده است، موجب این شده است که غدیر پیش بیاید. غدیر برای ایشان ارزش ندارد؛ آنکه ارزش دارد، خود حضرت است که دنبال آن ارزش، غدیر آمده است. خدای تبارک و تعالی که ملاحظه فرموده است که در بشر بعد از رسول اللّه کسی نیست که [آنچه [دلخواه است انجام بدهد، مأمور می کند رسول اللّه را که این شخص را که قدرت این معنا را دارد که عدالت را به تمام معنا در جامعه ایجاد کند و یک حکومت الهی داشته باشد، این را نصب کن».

الگوی حکومت اسلامی

همه حکومت ها به الگو و نمونه نیاز دارند تا بر اساس آن، رابطه بین حاکم و مردم مشخص شود و حکومت، وظایف خود را به درستی انجام دهد. حضرت امام خمینی رحمه الله بر این عقیده بود که غدیر، الگوی حکومت اسلامی را معیّن کرد. ایشان در این باره می فرمود: «روز عید غدیر، روزی است که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله تکلیف حکومت را معیّن فرمود و الگوی حکومت اسلامی را تا آخر تعیین فرمود که حکومت اسلام، نمونه اش عبارت از یک همچو شخصیتی است که در همه جهات مهذّب، در همه جهات معجزه است. و البته پیغمبر اکرم این را می دانستند که به تمام معنا کسی مثل حضرت امیر علیه السلام نمی تواند باشد، لکن نمونه را که باید نزدیک به یک همچو وضعی باشداز حکومت ها، تا آخر تعیین فرمودند».

حکومت یا مقام معنوی

گروهی، خام اندیشانه می پندارند که مسئله غدیر، مربوط به مسائل معنوی امام علی علیه السلام است و ربطی به خلافت و حکومت ایشان بعد از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ندارد؛ ولی حضرت امام رحمه الله با ردّ این مدّعا می فرمود: «نصب حضرت امیر به خلافت، این طور نیست که از مقامات معنوی حضرت باشد؛ مقامات معنوی حضرت و مقامات جامع او این است که غدیر پیدا بشود». ایشان سپس در ادامه می فرمایند: «اینکه در روایات ما... غدیر را آن قدر ازش تجلیل کرده اند، نه از باب اینکه حکومت یک مسئله ای است. حکومت آن است که حضرت امیر به ابن عباس می گوید که: به قدر این کفش بی قیمت هم پیش من نیست، آنکه هست، اقامه عدل است. آن چیزی که حضرت امیر علیه السلام و اولاد او می توانستند در صورتی که فرصت بهشان بدهند، اقامه عدل را به آن طوری که خدای تبارک و تعالی رضا دارد، انجام بدهند؛ لکن فرصت نیافتند».

ولایت کلی

حضرت امام خمینی رحمه الله بر روی مقام ولایت کلّیِ امامان معصوم علیهم السلام خیلی تأکید می کرد. ایشان در سخنان خود، این ولایت را غیر از مسئله خلافت و حکومت می دانست که در عید غدیر خم مطرح شد. به نظر مرحوم امام، این ولایت کلی، همان امامت و از اصول مذهب تشیع است که کسی که به آن معتقد نباشد، تمام اعمال نیک خود را باطل کرده است. ایشان در این مورد می فرمود: «آن چیزی که برای ائمه ما قبل از غدیر... مطرح بوده است، این یک مقامی است که مقام ولایت کلی... [و] امامت است... . اگر کسی... آن ولایت کلی را قبول نداشته باشد، اگر تمام نمازها را مطابق با همین قواعد اسلامی شیعه هم به جا بیاورد، باطل است؛ این غیر [از] حکومت... [و] از اصول مذهب است».

انحراف بعد از غدیر

پس از واقعه مهم غدیر خم و برگزیدن امام علی علیه السلام به جانشینی رسول خدا صلی الله علیه و آله ، عده ای به فاصله اندکی، این مسئله را نپذیرفتند و علی علیه السلام را از خلافت کنار گذاشتند. این کنار گذاشتن معصوم و برگزیدن غیر او، اندک اندک خطی انحرافی پدید آورد؛ به طوری که بعدها معاویه ها و یزیدها خلافت و حکومت را به دست گرفتند و آن را به سلطنت تبدیل کردند. مرحوم امام خمینی، این انحراف ها را سرچشمه گرفتاری های کنونی دنیای اسلام می داند و می فرماید: «انحرافاتی که بعد از غدیر خم پیدا شد و ماها هم غفلت کردیم ـ همه نه ـ بسیاری از ماها، اکثریت شاید غفلت کردند و ما را کناره گیر کردند، نگذاشتند که در امور مسلمین دخالت بکنیم، اسباب این گرفتاری هایی شده است که الان در سرتاسر کشورهای اسلامی داریم می بینیم، در همه جا این مسائل هست... ».

درست زنده نگه داشتن غدیر

شادمانی کردن و مجلس گرفتن در اعیاد اسلامی، عملی نیکوست؛ ولی نیکوتر آنکه، در مورد بزرگی آن عید بیندیشیم. حضرت امام خمینی رحمه الله در مورد درست زنده نگه داشتن عید سعید غدیرخم می فرماید: «زنده نگه داشتن این عید، نه برای این است که چراغانی بشود و قصیده خوانی بشود و مداحی بشود. اینها خوب است؛ اما مسئله این نیست. مسئله این است که به ما یاد بدهند که چطور باید تبعیت کنیم. به ما یاد بدهند که غدیر، منحصر به آن زمان نیست؛ غدیر در همه اعصار باید باشد و روشی که حضرت امیر در این حکومت پیش گرفته است، باید روش ملت ها و دست اندرکاران باشد. قضیه غدیر، قضیه جعل حکومت است. این است که قابل نصب است؛ والاّ، مقامات معنوی قابل نصب نیست».

غدیر در کلام مقام معظم رهبری

عید غدیر، عید بسیار بزرگ و خاطره عظیم تاریخی است.

در کار غدیر باید هدف را مشخص کرد. بنشینید و واقعا روی مسائل فکر کنید. برای این کار وقت بگذارید.

در کار فرهنگی غدیر، باید مانند علامه امینی و مرحوم سیدشرف الدین کار کرد که الغدیر و المراجعات را تحویل دادند.

کسانی به درد کار غدیر می خورند که اهل این کار باشند؛ کار در مورد غدیر باید عمیق و گسترده باشد.

کار در مورد غدیر، کاری بزرگ و پر جاذبه است.

کار در موضوع غدیر باید پیوسته و دائم باشد و در مورد غدیر باید متخصص تربیت کرد.

عید غدیر، عید ولایت است، عید سیاست است، عید دخالت مردم در امر حکومت است، عید آحاد ملت و امت اسلامی است.

[عید غدیر]، حقیقتا روز بزرگ و عید تعیین کننده و عظیم القدری است.